Al een jaar of dertig is een deel van de wetenschappelijke gemeenschap bezig met het nadenken over complexe systemen: systemen waarin veel onderdelen op elkaar reageren en elkaar daarbij beïnvloeden. Voor een fysicus met een hang naar simpele wetten onder ingewikkelde verschijnselen een interessant onderwerp. Sociale systemen zijn natuurlijk complexe systemen bij uitstek. “Complexity science” heeft een groot aantal verschijningsvormen en een groot aantal werkvelden – het gaat over bijna alles – en daarom is het leuk om een beschrijving tegen te komen die je praktisch toe kunt passen op systemen waar je dagelijks mee om zou kunnen gaan.
Robert Axelrod – bekend van de boeken “Evolution of Cooperation” en “The Complexity of Cooperation” en aanstichter van de computerwedstrijden waarbij de samenwerkingsstrategieen Tit-for-Tat en Pavlov boven kwamen drijven – zie eerdere post – schreef samen met Michael Cohen een korte inleiding die de lezer voldoende ingangen biedt om eens anders tegen een bekend verondersteld sociaal verschijnsel aan te kijken.
Het boek beschrijft een raamwerk waarin variatie en selectie, de bekende “drivers” van evolutie, worden toegepast op de strategieën die actoren in een systeem toepassen. Variatie – in typen actoren en/of in strategieën – kan op een aantal manieren worden bereikt en selectie door verschillende mechanismen bepaalt de kans dat een bepaalde strategie of een bepaald type actor overleeft. Aan de hand van een vragenlijst wordt de lezer uitgedaagd om het gewenste systeem eens te bekijken vanuit dit perspectief.
Een inzicht dat me is bijgebleven is dat een systeem de juiste balans moet hebben tussen “exploration” en “exploitation”. Er moet voldoende nieuwe variatie worden gevonden – exploration – om optimale aanpassing aan veranderende omstandigheden te kunnen genereren. Maar er moeten ook voldoende correct werkende onderdelen zijn om voldoende output te krijgen. Te weinig exploratie en je krijgt stagnatie, te veel en je krijgt “eternal boiling”, een kookpot waarin alles zo snel verandert dat je er niets aan hebt. Neem nou de projectencarroussel maar eens als een voorbeeld van het laatste.
Als illustraties van het model worden Robert Putnams sociale kapitaal in Noord-Italie en het Open Source operating systeem Linux besproken.
Al met al een prima poging een complex onderwerp toegankelijk te maken. Al blijft het een beetje knagen dat in alle variatie, interactie en selectie het onderwerp coöperatie wat naar de achtergrond schuift.
Harnessing Complexity: organizational implications of a scientific frontier.
Robert Axelrod en Michael D. Cohen
Isbn 0-465-00550-0, Basics Books, 2000
