Over het ontstaan van samenwerking en pro-sociaal gedrag is al heel wat gespeculeerd. Wanneer je er over nadenkt of samenwerking wel gunstig is voor de mensen die het doen, kom je vanzelf terecht op het ‘prisoners dilemma’ waaruit blijkt dat rationele geesten niet zo gauw samen gaan werken: je weet niet of de ander wel te vertrouwen is. Omdat we het als mensen toch veel doen, moet er dus iets anders spelen dan alleen die rationele afweging. Vaak zijn dat emoties, die dan de rationele overwegingen overvleugelen, zoals trouw of compassie. Er zijn wetenschappers die het ontstaan van deze emoties toeschrijven aan het evolutionaire voordeel dat mensen zouden hebben die die emoties vertonen: ze werken meer samen en hebben daarmee een grotere kans op overleven.
Er wordt veel praktijkonderzoek gedaan naar samenwerking en de mechanismen die er aan ten grondslag liggen, maar het blijft allemaal toch wat beperkt tot laboratorium-settings – met veel studenten. Evolutionair biologen kunnen verder heel goed rekenen aan en simulaties uitvoeren over de omstandigheden waaronder samenwerking – of pro-sociaal gedrag – evolutionair stabiel gedrag is, maar ook dat blijft een hoog theoretisch gehalte houden, hoe nuttig en verhelderend het ook is. Het mooiste zou zijn als je gewoon kon laten zien dat pro-sociaal gedrag evolutionaire voordelen heeft.
Laten twee wetenschappers nu geprobeerd hebben juist dat te doen. Martin Fieder en Susanne Huber bedachten dat het op basis van een langlopend onderzoek in de Verenigde Staten, de Wisconsin Longitudinal Study, mogelijk zou moeten zijn om uit te zoeken of mensen die pro-sociaal gedrag vertonen meer kinderen krijgen dan mensen die dat gedrag niet vertonen. Wanneer pro-sociaal gedrag evolutionaire voordelen heeft, zouden pro-sociale mensen meer kinderen moeten hebben: zo verspreidt een gunstige eigenschap zich door een populatie. De “fitness” van pro-sociale mensen zou hoger zijn.
De resultaten staan in de volgende grafieken:
Grafiek a laat zien dat voor mannen pro-sociaal gedrag samen lijkt te gaan met een groter gemiddeld aantal kinderen. Grafiek b laat zien dat bij vrouwen pro-sociaal gedrag samen lijkt te gaan met een gemiddeld lager aantal kinderen. De auteurs hebben nog wat andere statistiek losgelaten op hun veronderstellingen en ze concluderen – net als de reviewers van het artikel blijkbaar – dat het effect echt bestaat.
Voor mannen is dat precies wat ze verwacht hadden: pro-sociaal zijn is een voordeel. Voor vrouwen lijkt dat echter niet uit te komen. De mogelijke verklaring dat vrouwen zich volledig aan hun liefdadigheid wijden en niet aan een huwelijk verwerpen ze. Voor mannen zouden voordelen in “direct fitness” een rol spelen omdat ze heel veel kinderen zouden kunnen verwekken; voor vrouwen zouden het misschien meer voordelen in “indirect fitness” zijn, vanwege de beperking in het aantal mogelijke kinderen.
Ongeacht de mogelijke andere verklaringen – en ik ben benieuwd of er lezers zijn die daar goede ideeën over hebben – blijft het een intrigerend resultaat. Ik ben benieuwd of het gereproduceerd kan worden. Heeft er iemand nog een stevige database met de juiste gegevens liggen? En het meest interessant is natuurlijk of de verklaring die de auteurs aangeven ook echt klopt, dat pro-sociaal zijn echt voordelig is voor je “fitness”.
De literatuur:
Fieder M, Huber S (2012) The Association between Pro-Social Attitude and Reproductive Success Differs between Men and Women. PLos ONE 7(4): e33489. doi:10.1371/journal.pone.0033489
René Bekkers van de VU heeft met behulp van de gegevens van Geven in Nederland laten zien dat het effect in Nederland niet wordt gevonden. link naar post RB
Aan het onderzoek van deze Oostenrijkse collega’s zitten nogal wat haken en ogen. Ik zou bijna zeggen: dit onderzoek is om te Wenen. In Nederland gaat de regelmatigheid die ze vonden voor de groep oudere inwoners van de staat Michigan in ieder geval niet op.
Zie mijn blogpost http://renebekkers.wordpress.com/2012/05/16/do-prosocial-persons-have-more-children-to-increase-fitness/
Ha Rene, dank voor je reactie.
Ja, die haken en ogen zitten er zeker. Vandaar de uitdaging voor anderen om erop te schieten..
Het leuke vind ik dan ook niet zozeer dit specifieke onderzoek, maar het idee erachter: zou je – nu – kunnen laten zien dat pro-sociaal gedrag evolutionaire voordelen heeft? Dat is iets dat ik toch als een hele prestatie zou beschouwen…
Rolf, de resultaten die genoemd worden overtuigen mij niet echt. Misschien zie ik iets over het hoofd.
Klopt het dat mannen bij 2,73 kinderen pro-sociaal zijen en bij 2,59 kinderen het niet zijn? En bij vrouwen 2,89 kinderen wel pro-actief en bij 3,0 kinderen het niet zijn. Ik ga er ook vanuit dat ze geen echtparen hebben ondervraagd, anders zouden de gegevens naar elkaar meten refereren. Ik snap niet wat ze dan precies gemeten hebben. Wat de vragen zijn geweest die ze gesteld hebben. In Nederland is het gemiddeld aantal kinderen die een gezin heeft 1.92. M.a.w. alle uitkomsten die dus beschreven zijn, zijn voor Nederlandse begrippen hoog. Wat ik eigenlijk wil zeggen is dat ik niet weet wat ze onderzocht hebben en tegen welke waarden ze het afgemeten hebben. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat een paar tienden meer kind je meer/ minder sociaal maakt. Wel hele kinderen. Dat heeft meer met aandacht, tijd en zorg te maken en daar kan ik me dan wel heel wat bij voorstellen.
Nu weet ik dat het een wetenschappelijk onderzoek is. Maar wetenschap moet ook refereren naar de realiteit waain we leven en die zegt dat er alleen hele kinderen bestaan. Je wil toch de wetenschap hebben hoe het zit? Veel kinderen wel/ niet pro-sociaal?
Hi Sibel,
Rene Bekkers (van het bovenstaande antwoord) heeft al heel snel een mooie repliek opgesteld:
http://renebekkers.wordpress.com/2012/05/16/do-prosocial-persons-have-more-children-to-increase-fitness/
Als ik de auteurs goed begrijp is er niet met een voor dit onderzoek opgestelde enquete gewerkt, maar zijn al beschikbare gegevensbestanden voor dit doel hergebruikt. Er lagen dus al gegevens, en met die gegevens is geprobeerd om een antwoord op de onderzoeksvraag te vinden. Dat brengt dan het probleem met zich mee dat je het moet doen met de gegevens die er dan zijn en dat je geen aanvullende vragen kunt stellen: zo is pro-sociaal zijn afgeleid van het ooit hebben gedaan van vrijwilligerswerk. Dat is wat dunnetjes..daar zijn betere methoden voor, maar die zaten niet in de beschikbare gegevens.
Mannen zijn onderverdeeld in twee groepen: zij die wel en zij die niet pro-sociaal waren ( op basis van al dan niet gedaan vrijwilligerswerk). Het gemiddelde aantal kinderen van beide groepen is berekend, en die gemiddelden verschillen (voor vrouwen idem dito). Da’s de kern van het onderzoek. Meer of minder kinderen maakt je niet pro-sociaal, maar pro-sociaal zijn zorgt ervoor dat je meer kinderen hebt (gemiddeld, vandaar die tienden van kinderen…)…dachten ze. Het ligt dus ingewikkelder.